روش هاي يادگيري
«يادگيري»
فرآيندي چند مرحله اي است كه طي آن مفاهيمي را فرا مي گيريم و اين فرآيند
شامل جمع آوري، طبقه بندي و تحليل اطلاعات هر موضوع است. يادگيري، روش هاي
مختلف دارد كه براي شناخت روند يادگيري بهينه، بهتر است آن ها را بشناسيم،
اين روش ها عبارتند از:
روش ديداري: مطالب بيشتر از طريق مطالعه، ديدن نمودارها و اشكال در ذهن ثبت مي شوند.
روش شنيداري: اكثراً اطلاعات از طريق شنيدن به ذهن منتقل مي شوند.
روش شهودي: اطلاعات بيشتر از طريق تجزيه و تحليل روابط موجود بين موضوعات درسي آموخته مي شوند.
روش انفرادي: مطالب بيشتر توسط خود فرد مطالعه كننده و به صورت انفرادي مطالعه مي شوند.
روش جمعي: مطالب بيشتر از طريق بحث هاي بين گروهي آموزش داده مي شوند.
روش اتفاقي: يادگيري مطالب در اين روش هيچ نظم و قانوني ندارد.
روش پلكاني: مطالب در چندين مرحله و به صورت تدريجي آموزش داده مي شوند.
نكته
جالب اين كه، روش يادگيري حتي از قوميت، جنسيت، سن و نحوه ي تدريس اساتيد
نيز تأثير مي پذيرد، براي مثال افراد ساكن در آمريكاي شمالي و يا آسياي
شرقي عموماً روش يادگيري ديداري دارند و در مقابل، عرب ها اغلب روش يادگيري
شنيداري دارند. نكته جالب ديگر اين كه يادگيري پسران عمدتاً به روش ديداري
و تصادفي است ولي دختران بيشتر شنيداري است، به اين دليل است كه دختران
بيشتر تمايل دارند مطالب درسي را از طريق شركت در كلاس ها بياموزند.
هر
يك از روش هاي يادگيري در شرايط خاصي كاربرد دارند و اگر داوطلب كاربرد
سبك هاي مختلف را بداند، با استفاده درست از هر كدام، به سرعت با شرايط
جديد منطبق خواهد شد.
براي
آزمون كارشناسي ارشد، بهترين روش هاي يادگيري شامل ديداري، شنيداري و
انفرادي هستند. به دليل حجم بالاي مطالب و منابع درسي و فاصله زياد بين
زمان مطالعه و آزمون كارشناسي ارشد، درس خواندن بايد طي چند مرحله انجام
شود. لذا هر كدام از اين مراحل به تنهايي كافي نبوده ولي در كنار يكديگر
فرآيند آموزشي را كامل مي كنند اين مراحل عبارتند از:
1- درك مطالب 2- تسلط بر مطالب
3- سنجش 4- تثبيت مطالب
5- جمع بندي و نتيجه گيري
درك مطلب
در
اين مرحله، بايد تمام نكات هر درس را به خوبي فرا گرفت كه اين امر توسط دو
گام ديدن و خواندن مطالب و شركت در كلاس و شنيدن انجام مي شود.
همگام
با مطالعه مطالب و شركت در كلاس، بايد سؤالات و تمرين هاي بسياري حل و به
صورت تشريحي بررسي شوند. درك مطالب بدون حل پرسش هاي متعدد ميسر نخواهد
بود. ملاك درك موفقيت آميز دروس مختلف، رسيدن به مرز حل درست حداقل سه
چهارم تمرين هاي هر درس مي باشد. پس از موفقيت در اين مرحله به تسلط بر
مطالب مي رسيم.
تسلط بر مطالب
حل
تست هاي موضوعي متعدد با بررسي راه حل هاي تشريحي و تستي مختلف، يادگيري
جزئيات كامل مطالب را عميق تر و دقيق تر خواهد كرد. مطالعه كتاب هاي تستي و
مباحث تستي كتاب هاي مختلف از عمده فعاليت هاي اين دوره است.
سنجش
راه
هاي مختلفي در اين گام وجود دارد، شبيه سازي آزمون توسط خود داوطلب و شركت
در آزمون هاي آزمايشي از جمله انتخاب هاي داوطلب در اين مرحله خواهد بود.
اما بهتر است داوطلب در آزمون هاي آزمايشي معتبري براي رسيدن به اهداف اين
مرحله شركت كند تا علاوه بر اين كه كيفيت آموزش خود را مي سنجد، خود را در
مقايسه با ساير داوطلبان هم مورد سنجش قرار دهد. با شركت در آزمون هاي
آزمايشي، مطالب آموخته شده به خوبي تكرار مي شوند و حتي مشكلاتي كه در
يادگيري مطالب توسط داوطلب وجود داشته باشد ولي او از آن ها بي اطلاع بوده
است، مشخص خواهند شد. سطح علمي داوطلب كاملاض ارزيابي مي شود و مرحله به
مرحله فرد بيشتر به شرايط آزمون عادت خواهد كرد.
تثبيت مطالب
هر
داوطلبي بايد براي مرور مطالبي كه مطالعه كرده، برنامه خاصي داشته باشد.
مطالب به روش هاي مختلفي ميسر است. برخي افراد مرور مطالب را به صورت
تصادفي انجام مي دهند يعني در مواقعي كه زمان آزاد دارند، به يك باره و
بدون هيچ نظم خاصي، مطالب درسي را مرور مي كنند و پس از اين كار آن را به
دست فراموشي مي سپارند، با اين ذهنيت كه درس را مرور كرده اند. در حالي كه
اين روش مرور، كوچك ترين سودي براي فرد نخواهد داشت. بايد برنامه مدوني با
تعيين فاصله هاي زماني منطقي پس از هر بار مرور يا مطالعه براي هر درس
تعيين شود، استفاده از الگوي جعبه لايتنر مي تواند براي تثبيت مطالب در
خانه هاي حافظه مفيد باشد. در فصل هاي بعدي مفصلاً در اين باره صحبت مي
شود.
جمع بندي و نتيجه گيري
با
نزديك شدن هر چه بيشتر به زمان آزمون، جمع بندي مطالب آموزشي مختلف و مرور
دوباره آن ها بسيار مفيد خواهد بود. در مورد جمع بندي و گرفتن بهترين
نتيجه از مطالعه دروس و دوران آماده سازي هم، در فصل هاي بعدي به طور كامل
بحث خواهيم كرد.
مكان مطالعه
در مورد انتخاب بهترين مكان براي مطالعه مي توان به نكات زير اشاره كرد:
- آرام و بي سر و صدا باشد و عوامل مزاحم همانند رفت و آمد يا صداي تلفن و تلويزيون در آن، كم ترين حد خود را داشته باشد.
- نور كافي داشته باشد.
- هواي تازه در ان جريان داشته باشد.
- اتاق منظم باشد. آشفتگي فضاي اتاق منجر به آشفتگي فكر و عدم توانايي در تمركز كافي خواهد شد.
- سعي در انتخاب مكاني ثابت و راحت براي مطالعه داشته باشيد.
البته
نكات ذكر شده، كاملاً عمومي هستند و اين نكته را بايد به خاطر بسپاريم كه
هميشه اين محيط ايده آل وجود نخواهد داشت. ما بايد خود را براي مطالعه در
محيط هاي پرسر و صدا و ساير اماكن عمومي همچون اتوبوس، تاكسي، مطب پزشك،
ميهماني و ... هم كم كم آماده كنيم. وسواس به خرج دادن در انتخاب محيط
مطالعه منجر به كاهش بازدهي خواهد شد.
تحقيقات
دانشمندان نشان داده است كه سر و صدا در محيط، بر تمركز حواس تأثير زيادي
ندارد و تنها تأثير آن بر سرعت مطالعه خواهد بود و به اعتقاد آنان، هر فردي
مي تواند با همان كيفيتي كه در محيط هاي آرام به فعاليت مي پردازد، در
محيط هاي پرسر و صدا هم كار كند. به خاطر بسپاريم استفاده بهينه از هر زمان
و مكاني، يك هنر و تكنيك بسيار مفيد است، با تمرين كردن مي توان اين تكنيك
را فرا گرفت.
شرايط بهينه مطالعه
-
هميشه تصميم خود را براي مطالعه گرفته و بلافاصله شروع به مطالعه كنيد.
هيچ چيز يا كسي نبايد جلوي عملي شدن اين تصميم شما را بگيرد.
- كتاب را پيش از شروع مطالعه ورق نزنيد، صرفاً مطالعه را شروع كنيد. ورق زدن كتاب و شايد ديدن حجم مطالب انگيزه شما را كاهش مي دهد.
- اشيايي كه باعث بر هم خوردن تمركز حواس شما مي شوند را از كنار خود دور كنيد.
- تلويزيون، كامپيوتر، تلفن و تلفن همراه خود را از اتاق مطالعه خود خارج كنيد.
-هنگامي
كه احساس خواب آلودگي مي كنيد، بر مطالعه پافشاري نكنيد. در اين هنگام،
خوابي كوتاه براي رفع خستگي و شاداب شدن شما مفيد است.
-
در هنگامي كه احساس گرسنگي مي كنيد به دليل كاهش قند خون، بازدهي شما به
شدت كاهش پيدا مي كند. هميشه در كنار خود تنقلات و آجيل مانند بادام، پسته،
گردو و كشمش داشته باشيد و با احساس گرسنگي از آن ها استفاده كنيد (دقت
كنيد مطالعه ي تفريحي هم با خوردن آجيل و تخمه جدي نخواهد بود).
-
افكار پراكنده از جمله فكر به انجام كاري يا ملاقات با كسي، خشمگين و يا
ناراحت بودن، بي حوصلگي، افسردگي، اضطراب، دغدغه هاي فكري و غيره باعث كاهش
شديد بازدهي مطالعه خواهد شد.
- وسواس نيز سرعت مطالعه را به شدت كم مي كند و استرس زا خواهد بود.
گام هاي كلي در مطالعه مؤثر و بهينه
- گام اول: برنامه ريزي روزانه
برنامه
ريزي روزانه به شما كمك مي كند تا در طول روز كارهاي بيشتري را به پايان
برسانيد و روي زندگي خود كنترل بيشتري داشته باشيد. بدين منظور فهرستي از
كارهايي كه بايد انجام دهيد را تهيه كنيد. مهم ترين كارها را در رديف هاي
بالايي بنويسيد و سپس زمان مشخصي را به هر كدام اختصاص دهيد. به اين ترتيب
زمان براي شما ارزش بيشتري پيدا مي كند و كارهاي مهم تان به تأخير نمي
افتد.
- گام دوم: اولويت بندي كارها
وقت
گذاشتن براي كارهاي غيرضروري، اتلاف وقت است، پس اولويت بندي را فراموش
نكنيد و مطمئن شويد كه وقت و انرژي تان را روي كارهاي مهمي صرف مي كنيد كه
براي شما اهميت دارد. كشف كنيد كجاها وقت تان به هدر مي رود. خيلي از ما
اوقاتي را كه مي توانيم از آن ها به طور سودمندي استفاده كنيم، به راحتي از
دست مي دهيم. با اولويت بندي كارها، از دست دادن زمان تقريباً غيرممكن مي
شود.
- گام سوم: افزايش تمركز
به
ياد داشته باشيد كه تمركز بر مديريت زمان وقت شما را بيشتر نمي كند، بلكه
عادت هايتان را تغيير مي دهد. در ابتدا بهتر است ميزان زمان هاي تلف شده
خود را كاهش دهيد و تمركزتان را بالا ببريد، به طور مثال به خودتان بگوييد
وقتي مشغول انجام فلان كار مهم هستم، سراغ تلفن، اينترنت يا كارهاي ديگري
نمي روم تا كارم تمام شود.
- گام چهارم: مشاركت با ديگران
براي
اين كه زمان را به طور مؤثري مديريت كنيد، بايد اطرافيان را هم در انجام
امور شركت دهيد و برخي مسئوليت ها را بر عهده ديگران بگذاريد. يك ضرب المثل
قديمي مي گويد كه با يك دست نمي توان چند هندوانه را بلند كرد، پس خودتان
يك تنه به ميدان نرويد. به فهرست كارهايي كه بايد انجام دهيد نگاهي
بيندازيد و از اطرافيان بر اساس قابليت هايشان كمك بگيريد.
- گام پنجم: زندگي سالم
به
اندازه كافي بخوابيد، رژيم غذايي سالمي داشته باشيد و مرتب ورزش كنيد.
داشتن يك زندگي سالم، تمركز شما را افزايش مي دهد و مسيرهاي موفقيت بيشتري
را برايتان هموار مي كند. وقتي سالم باشيد كارآيي شما بيشتر مي شود و در
نتيجه طي زمان كوتاهي، كارهاي بيشتري را به پايان مي رسانيد.
- گام ششم: استراحت كافي
گاهي
اوقات مشغله زياد و كار بيش از حد، شما را خسته و فرسوده مي كند و سعي و
تلاشتان براي زمان بندي ناكام مي ماند. پس هر وقت لازم بود دست از كار
بكشيد و به خودتان استراحت بدهيد. كمي قدم بزنيد و حركات كششي انجام دهيد.
اگر كارمند هستيد چند روز به مرخصي برويد تا انرژي شما دوباره احيا شود و
فعاليت هاي روزانه تان را با انرژي بيشتري از سر بگيريد. اگر در حال درس
خواندن هستيد ولي خسته شده ايد هم، استراحتي كوتاه مدت براي رفع خستگي مي
تواند بسيار مفيد باشد.
- گام هفتم: ثبت فعاليت هاي يك روز
يك
دفترچه شبيه دفترچه خاطرات روزانه داشته باشيد و براي چند روز، هر كاري كه
انجام مي دهيد را يادداشت كنيد تا ببينيد وقت شما چه طور مي گذرد. درباره
خودتان صادقانه قضاوت كنيد و به دنبال زمان هايي باشيد كه مي توانيد از آن
ها عاقلانه تر استفاده كنيد.
- گام هشتم: منتظر نمانيد
براي
خيلي از ما پيش آمده كه ساعت ها پشت در اتاق انتظار پزشكان معطل شده ايم
يا براي يك قرار ملاقات ساده ساعت ها انتظار كشيده ايم. غيرممكن است كه از
اين انتظارها خلاص شويم ولي نياز نيست كه يك گوشه بنشينيم و با انگشتان
دستمان بازي كنيم. بهتر است چنين شرايطي را از قبل پيش بيني كنيم و يك كتاب
كوچك يا دفاتر يادداشت مان را همراه خودمان داشته باشيم.
- گام نهم: گاهي بگوييد: نه!
كارهاي
غيرضروري و اضافي را قبول نكنيد. اگر فردي از شما كاري خواسته كه برنامه
زماني تان را كاملاً بر هم مي ريزد، مؤدبانه عذرخواهي كنيد و به سادگي نه
بگوييد.
- گام دهم: تقسيم كارهاي بزرگ
كارهاي
بزرگ را قسمت بندي كنيد. براي انجام هر بخشي از كار، زمان خاصي را در نظر
بگيريد و كارهاي بزرگ و وقت گير را يك جا انجام ندهيد. به اين شكل كارايي
شما بيشتر مي شود.
مطالعه در جمع
ميزان
بالايي از مطالعه شما بايد به تنهايي باشد. بهتر است مطالعه گروهي را به
صورت محدود و حساب شده انجام دهيم. در مراحل آماده سازي براي آزمون
كارشناسي ارشد، شما بايد با تمركز فراوان به مطالعه بپردازد كه در حالت كلي
حضور در جمع هاي دوستانه حتي به منظور مطالعه هم اجازه اين تمركز را به
شما نخواهد داد اما در مراحل مرور و جمع بندي پيش از آزمون، مطالعه ي
گروهي، آن هم در گروه هاي با جمعيت پايين، مي تواند مفيد باشد. حالات ديگري
كه مطالعه گروهي مي تواند مفيد باشد، عبارتند از:
- نداشتن توانايي كافي در حل مسائل خيلي سخت
- در دسترس نبودن كلاس و اساتيد حرفه اي
اگر شرايط سما را به مطالعه دسته جمعي سوق داد، سعي كنيد:
- وقت را در جمع تلف نكنيد.
- از بين دوستان همدرستان، يك يا حداكثر دو نفر با انگيزه و فعال را براي مطالعه گروهي در نظر بگيريد.
- از هم گروهي شدن با دوستان مضطرب، استرس زا و يا غيرفعال بپرهيزيد.
- در مطالعه گروهي جدي باشيد و اجازه ندهيد بحث به حاشيه هاي غيردرسي كشيده شود.
نور محيط مطالعه
در
محيط مطالعه، نور سفيد يا زرد مطلق و چراغ هاي رنگي باعث خستگي زودرس و
كاهش تمركز داوطلب مي شوند. مناسب ترين نور براي چنين فضايي، نور غيرمستقيم
زرد و سفيد مي باشد. همچنين استفاده از چراغ مطالعه هم مي تواند تمركز را
بالا ببرد. البته نور غيرمستقيم آفتاب در طول روز مناسب ترين نور براي
مطالعه مي باشد.
مناسب ترين حالت بدن
وضعيت
بدن در هنگام مطالعه تأثير بسياري بر كيفيت مطالعه دارد. حالت لميده روي
صندلي و يا روي مبل راحتي، يا درازكش و يا در حال راه رفتن، حالت هاي
مناسبي براي مطالعه عمقي نخواهند بود. نشستن پشت ميز استاندارد و با زاويه
مناسب پشت صندلي، مناسب ترين حالت براي مطالعات طولاني مدت است. در صورتي
كه به پشت ميز نشستن عادت نداريد، به تناوب پشت ميز و روي زمين بنشينيد، هر
چند دقيقه يك بار هم با بالا آوردن سر و گردن خود استراحت كرده و حالت بدن
خود را عوض كنيد. رعايت فاصله مناسب كتاب تا چشم خود را هم فراموش نكنيد.
مناسب ترين زمان مطالعه
عموماً
تا يك ساعت پس از بيدار شدن از خواب، هوشياري افراد پايين است. مطالعه خود
را پس از اين زمان شروع كنيد. از طرف ديگر، خوابيدن بلافاصله پس از پايان
مطالعه هم به فراموش كردن مطالب در كمترين زمان كمك مي كند، پس سعي كنيد
حتي اندك زماني را بين پايان مطالعه و خواب بگنجانيد. اما همين زمان پيش از
خواب، مناسب ترين زمان براي مرور دروس است كه قبلاً مطالعه شده اند.
بهترين
ساعت مطالعه بدن خود را شناسايي كنيد. برخي افراد سحرخيز هستند و در طول
روز بالاترين بازدهي را دارند، در حالي كه برخي افراد ديگر شب ها و مخصوصاً
پس از ساعات نيمه شب بالاترين كيفيت مطالعه را دارند. البته بايد اين مطلب
را ذكر كرد كه حتي اگر شب ها مطالعه مي كنيد هم در ماه هاي آخر و نزديك به
آزمون، بهتر است زمان مطالعه خود را به زماني كه آزمون در آن برگزار مي
شود نزديك كنيد. مرور مطالب بلافاصله پس از پايان كلاس هم تأثير زيادي در
بهبود كيفيت آموزش دارد.
مراحل مطالعه
مطالعه
كتاب ها بايد به صورت مفهومي و كاملاً دقيق انجام شود، كه اين خود منجر به
عمقي شدن يادگيري مي شود. آموزش هاي منطبق بر اين اصل، ماندگاري بسيار
زيادي در ذهن دارند و ذهن براي به خاطر سپردن آن ها به كمترين تعداد تكرار
نياز داشته و در نتيجه سرعت يادگيري مناسب است. در اينجا يك الگوي 6 مرحله
اي مناسب براي مطالعه پيشنهاد مي شود:
- مرحله اول: پيش مطالعه
پس
از انتخاب يك موضوع، همه حواس خود را روي آن متمركز مي كنيم، كتاب خود را
تنها در آن بخش ورق مي زنيم و به عناوين اصلي، فرعي و جملاتي كه با حروف
درشت داخل متن نوشته شده اند، توجه مي كنيم. در صورتي كه در متن، قسمت هاي
خلاصه شده اي از مبحث به صورت چكيده وجود داته باشد ان ها را مطالعه مي
كنيم.
- مرحله دوم: مطالعه
مطالب
را سطر به سطر مطالعه كرده و در هر پاراگراف به دنبال مفهوم مطلب موجود در
پاراگراف مي گرديم. همه ي جداول و شكل هاي كتاب را با دقت بررسي مي كنيم.
دقت در يادگيري جداول و اشكال به درك مفهوم جملات كمك شاياني مي كند و در
ضمن مثال ها و سؤالات متن كتاب را به دقت و با جزئيات كامل مورد بحث و
بررسي قرار مي دهيم، زير جملات مهم موجود در هر پاراگراف خط كشيده، يا با
استفاده از ماژيك هاي رنگي مشخص مي كنيم. نكته و يادداشت برداري هم در اين
قسمت بسيار تأثيرگذار خواهد بود.
- مرحله سوم: مرور و بررسي بند به بند
پس
از مطالعه هر قسمت، هر آنچه از مطلب فهميده ايم را با خود مرور مي كنيم تا
كاملاً مشخص شود كه مبحث را درك كرده ايم يا نه. نكات و مفاهيم استخراج
شده از بحث را در حاشيه متن كتاب و جزوات مي نويسيم. پس از پايان هر مبحث،
بدون مراجعه مجدد به متن كتاب، به حل پرسش ها و يا تمرين هاي موجود در
پايان مبحث مي پردازيم. ميزان پاسخگويي ما به اين سؤالات، ميزان تسلط ما را
به مبحث نشان مي دهد و تعيين كننده نياز ما به مطالعه مجدد مطلب خواهد
بود. نكته برداري از سؤالات پايان مباحث هم در تكميل فرآيند آموزش بسيار
مؤثر است. در سال هاي اخير هم، طراحان آزمون هاي سازمان سنجش اقدام به
مفهومي تر كردن سؤالات آزمون كرده اند و به همين دليل، بسياري از سؤالات
موجود در اين قسمت كه در كتاب ها در قالب پرسش و يا تمرني وجود دارند،
اهميت بسيار ويژه اي پيدا كرده اند.
- مرحله چهارم: تكميل و تسلط
پس
از طي مراحل قبلي، با حل تعدادي از تست هاي هر مبحث سعي در شناسايي نقاط
ضعف خود كنيد. پس از شناسايي اين نقاط ضعف، نوبت به رفع اين اشكالات مي
شود، اما اگر در مبحثي خاص تعداد اشكالات زياد باشد، حتماً بايد مجدداً
موضوع به صورت دقيق تر مطالعه گردد. پس از حل حداقل 75% سؤالات و يا تمرين
هاي تشريحي نوبت به تست ها مي رسد كه در تثبيت مطالب در ذهن و تسلط فرد به
مطالب كمك بسيار زيادي مي كند.
فهميدن يا حفظ كردن
در
مورد آزمون كارشناسي ارشد بايد گفت اگر داوطلب مطالب را درك كرده باشد
قطعاً موفق خواهد شد ولي اگر اقدام به حفظ كردن مطالب كرده باشد، با تغيير
روال سؤالات و حتي عوض شدن متن سؤالات، به احتمال بسيار زياد توانايي
پاسخگويي به سؤالات آن مبحث را نخواهد داشت. شما مطلبي را كه مطالعه كرده
ايد، فهميده ايد اگر:
1. بتوانيد با زبان خود و به شيوايي ان را بيان كنيد.
2. بتوانيد سؤالات خوبي از آن مبحث طرح كنيد.
3. بتوانيد به سؤالات آن مبحث به خوبي پاسخ دهيد.
4. بتوانيد مرحله به مرحله به سرعت عمل خود در پاسخگويي به سؤالات آن مبحث بيفزاييد.
5. بتوانيد مباحث موجود در مطلب را تجزيه و تحليل كنيد.
6. در پايان بحث روش مطالعه، ذكر چند نكته زير خالي از لطف نخواهد بود:
7.
در صورتي كه درس خواندن شما براي رفع تكليف است، بازدهي بالايي نخواهيد
داشت و نتيجه خوبي هم كسب نخواهيد كرد. به مطالعه عشق بورزيد و براي هدف
خود از صميم قلب تلاش كنيد.
8. هنگام مطالعه به اين فكر كنيد كه چه مقداري از حجم مطلب باقي مانده است، اين كار كم كم سبب بي ميلي شما به ادامه كار خواهد شد.
9.
دروسي را كه در آن ها بيشتر احساس ضعف مي كنيد در اولويت مطالعه قرار
دهيد، چون اين دروس جزء درسهايي هستند كه شما از مطالعه آن ها گريزانيد. به
قول برايان تريسي:
«قورباغه زشت را هر چه زودتر قورت بده!»
آفت هاي مطالعه
- بلندخواني:
به
دليل عدم تطابق سرعت ديدن و شناسايي كلمات با سرعت تلفظ و به زبان آوردن
آن ها، اين روش باعث كاهش بسيار زياد سرعت مطالعه مي گردد. به علاوه اين كه
بلندخواني نياز به مكاني خاص دارد و نيز پس از چند دقيقه موجب خستگي
خواننده خواهد شد. به عقيده دانشمندان، افراد در بلندخواني بيشتر به جاي
اين كه تمركزشان روي مطالب باشد روي صداي خود خواهد بود كه اين خود باعث
كاهش بازدهي فرد در مطالعه خواهد شد.
- مطالعه در حين راه رفتن:
برخي
به اين روش مطالعه علاقه فراواني دارند، در حالي كه روش مناسبي براي
مطالعه نيست. در حين راه رفتن به طور ناخودآگاه، فكر فرد به اين معطوف مي
شود كه پاي او به چيزي برخورد نكند و يا اين كه چه طور مسيرش را انتخاب كند
كه طبيعتاً كاهش تمركز فرد در مطالعه را در پي خواهد داشت. به دليل تغيير
متوالي فاصله عدسي چشم تا كتاب، مطالعه در اين حالت باعث خستگي چشم و
سرگيجه مي شود.
- زياده خواني:
كلمه
به كلمه خواندن دروس به شكلي كه حتي يك «و» هم از قلم نيفتد كه منجر به
حفظ كردن مطالب هم مي شود و نه فهميدن آن، بيشتر در خانم ها شايع است. در
آزمون كارشناسي ارشد به دليل اين كه سؤالات مفهومي تر از قبل هستند، اين
روش، روش ايده آلي براي مطالعه نخواهد بود. به علاوه اين روش بسيار وقت گير
و خسته كننده بوده و نيز باعث ايجاد استرس شديد براي داوطلب مي شود. به
جاي اين كه مطالب را چندين بار خوانده و حفظ كنيم، يك يا دو بار بخوانيم
ولي بفهميم.
- مطالعه با وسايل صوتي ـ تصويري:
برخي
داوطلبان تصور مي كنند كه اگر در محيط مطالعه شان براي مثال موسيقي ملايمي
پخش شود، به آرامش و تمركز آن ها كمك مي كند. طبق تحقيقات به عمل آمده از
سوي دانشمندان، اولويت تمركز مغز انسان بر قسمت شنيداري خودخواسته است و نه
بينايي. در بهترين حالت، مغز انسان نيمي از تمركز خود را به شنيدن موسيقي
خودخواسته و نيمي را به ديدن اختصاص خواهد داد. در هر دوي اين حالات، تمركز
داوطلب بر دروس خود كمتر از 100% خواهد بود و اين يعني كاهش بازدهي!
- وسواس:
برخي
دانشجويان در امر مطالعه هميشه نگراني اين را دارند كه شايد درس را كامل
ياد نگرفته اند، نتيجه اين تفكر مطالعه مجدد و چندباره و طبيعتاً اتلاف
شديد وقت خواهد بود. با نگاهي اجمالي روي پرسش ها و يا تمرينات مبحث مورد
مطالعه مي توان به راحتي دريافت كه آيا آموزش به درستي انجام شده است يا
خير؟
- مطالعه پيوسته و يكسره:
بين
زمان هاي مطالعه خود، با الگوي ترجيحاً منظمي، استراحت در نظر بگيريد. حتي
الامكان هر 2 ساعت يك بار يك بازده زماني 15 تا 20 دقيقه اي را به اين امر
اختصاص دهيد. اين استراحت، اتلاف وقت نيست، بلكه عامل افزايش بازده است.
البته زمان مطالعه منطقي در هر بازه مطالعه براي هر فرد تا فرد ديگر متفاوت
خواهد بود و اين عدد را شخص داوطلب پس از مدتي به دست خواهد آورد، البته
اين زمان براي هر درس تا درس ديگر هم متفاوت خواهد بود. هر چه مبحث يك درس
سنگين تر باشد، اين عدد كاهش پيدا خواهد كرد، اما « مطالعه طولاني مدت و
يكسره، باعث خستگي زودرس مي شود.»
مطالعه تشريحي و تستي موازي
عموم
داوطلبان تصور مي كنند كه تست زدن، بسيار مهم تر از پاسخگويي به پرسش هاي
متعدد يا حل مسئله به صورت تشريحي است. البته اين طرز فكر در ماه هاي
ابتدايي دوران مطالعه اشتباه، ولي در ماه هاي نزديك به آزمون درست است.
تجربه رتبه هاي برتر رشته هاي مختلف نشان داده است كه مطالعه تشريحي و تستي
به موازات هم تأثير بسياري در كسب رتبه اي خوب خواهد داشت. در مورد نسبت
مطالعه تشريحي به تستي هم نسبت خاصي را نمي توان ارائه داد ولي مي توان به
نكات زير اشاره كرد:
1-
هر چه مطالب جديدتر باشند، اهميت تمركز بر حل پرسش يا تمرين هاي متعدد
بيشتر است، پس مي توان گفت بهتر است در تابستان بيشتر مطالعه كرده و از
اواسط پاييز به بعد به مرور مطالب و تست زني توجه بيشتر داشت.
2- در هر درسي كه احساس ضعف داريد، بيشتر به راه حل هاي تحليلي ـ تشريحي توجه داشته باشيد.
3-
اگر حداقل سه چهارم پرسش هاي تشريحي را درست پاسخ داديد، به سراغ تست هاي
آن مبحث برويد، چون در اين صورت به اندازه قابل قبولي به مطلب اشراف پيدا
كرده ايد.
نكته برداري
يادداشت
برداري در حين مطالعه دروس، باعث افزايش تمركز و دقت مي شود. سعي كنيد
خلاصه دروسي را كه مطالعه مي كنيد در دفترچه يادداشت جذابي بنويسيد. حتي
شايد براي هر درس لازم باشد يك دفترچه يادداشت جداگانه در نظر گرفت. وقتي
نكته هاي هر موضوع را از منابع مختلف آموزشي استخراج كرده و در دفترچه خود
نوشته باشيد، براي مرور لازم نيست همه كتاب ها را ورق بزنيد. يادداشت
برداري علاوه بر افزايش دقت و يادگيري فرد باعث كاهش حجم مطالب و آسان شدن
مرور آن ها مي شود.
تست زني
هدف
از حل سؤالات چهارگزينه اي، يادگيري و تثبيت دقيق موضوعات درسي است. پس از
پايان مطالعه درس مي توان به پاسخگويي به اين سؤالات پرداخت، به علاوه اين
كه بهترين معيار براي سنجش آموخته ها و ارزيابي كيفيت آموزشي و شناسايي
اشكالات ممكن، پاسخگويي به اين قبيل سؤالات است.
همان
گونه كه در فصل هاي قبل هم اشاره شد، پس از پاسخگويي به حداقل 75% سؤالات
تشريحي و تسلط نسبي روي هر مطلب، بايد به حل سؤالات تستي پرداخت. تست هاي
دروس عمومي و خواندني را سه روز پس از مطالعه اوليه پاسخ دهيد. اين فاصله
براي اجازه دادن به ذهن براي تفكيك مطالب فرار و غيرفرار ضروري است. اما
تست هاي دروس تفهيمي را بايد با فاصله بسيار كمي پس از مطالعه دروس پاسخ
داد.
پاسخگويي
به سؤالات تستي را با تست هاي موضوعي طبقه بندي شده شروع كنيد. در ابتداي
كار، با تست هاي ساده تر شروع كنيد و با گذر رمان به تست هاي دشوار
بپردازيد. درگير شدن با تست هاي سخت، شما را در ابتداي تست زني خسته و
دلسرد مي كند.
اگر
مبحثي تست هاي زيادي داشته باشد، به جاي حل يك باره آن ها، بهتر است به
چند دسته تقسيم شوند و با فاصله زماني منطقي از هم حل شوند. در تابستان
بيشتر به صورت تشريحي مطالعه كنيد و از پاييز به بعد بيشتر به حل تست
بپردازيد.
تمرين
تست زني در هر مبحث را تا جايي ادامه دهيد كه بين 70 تا 90% كسب كنيد.
البته اگر در اولين تمرين تست زني، درصد كسب شده زير 65% باشد، قبل از تست
زني مجدد، مبحث مورد نظر را مجدداً به صورت دقيق و كامل مطالعه كنيد.
به صورت سؤالات تستي دقت فراوان داشته
باشيد، وجود عباراتي مانند «به جز»، «درست و يا نادرست» و ... در صورت
ناديده گرفته شدن، منجر به پاسخگيويي غلط به آن سؤال خواهد شد. به ياد
داشته باشيم كه در ابتداي حل تست ها، سرعت پايين خواهد بود، ولي رفته رفته و
با گذر زمان، اين روند بهبود خواهد يافت.